Thủy tổ Chi họ Tô Xuân, xã Bản Ngoại, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên là cụ Tô Xuân Bằng (Cụ Nàm) sinh năm 1880,thuộc đời thứ 10 họ Tô ởHà Cối, huyện Đầm Hà, tỉnh Quảng Ninh. Cụ Bằng người dân tộc Nùng, biết phong thủy, làm thầy địa lý. Cụ Tô Xuân Bằng kết hôn cùng cụ bà Vi Thị Hai, sinh năm 1881, dân tộc Nùng, có nghề làm ruộng.

Cụ Tô Xuân Bằng mất ngày 26-2-1948. Cụ bà Vi Thị Hai mất ngày 22-2-1934. Nay phần mộ của hai cụ đã được quy tập về an táng tại xã Tân Khánh, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên. Cúng giỗ các cụ vào ngày Thanh Minh theo phong tục cổ truyền.

Theo ông Tô Xuân Đạo (đời thứ 2) là con trai cụ Tô Xuân Bằng kể lại: Cụ ông Tô Xuân Bằng và cụ bà Vi Thị Hai sinh được 7 người con, 4 trai và 3 gái. Khoảng năm 1925, hai cụ đưa các con chạy loạn, phiêu bạt lên xã Tân Kim. Trong lúc chạy loạn đã thất lạc 2 con trai, 2 con gái (là anh và chị của ông Đạo). Do chiến tranh năm 1946, máy bay Pháp ném bom cháy làng, cháy hết cả phả tộc, trong khi đó kinh tế khó khăn, tới nay cũng không tìm được từ đời thứ 9 trở về trước, tên các cụ cùng chữ đệm là gì? Nên ông Đạo chỉ biết mình mang họ Tô, đệm là Xuân; nhưng anh cả của ông là Tô Thượng Tài (Cố Tài), thì đệm lại là Thượng và bà Tô Thị Tý chị gái của ông.

Tính từ Thủy tổ đến nay truyền kế được 4 đời với 15 hộ và 50 nhân khẩu. Nghề nghiệp chính của Chi họ là làm ruộng, trồng chè và cây lâm nghiệp. Đời sống của bà con còn nhiều khó khăn. Họ Tô Xuân xã Bản Ngoại có mối quan hệ Chi trên, Chi dưới với Họ Tô xã Tân Kim và xã Tân Khánh, huyện Phú Bình; vì Họ Tô Bản Ngoại lúc đầu từ Quảng Ninh lên ở huyện Phú Bình, sau mới chuyển sang Đại Từ.

Con em trong Chi họ giàu lòng yêu nước, tích cực tham gia kháng chiến chống Mỹ và chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc (năm 1979). Hiện Họ Tô Xuân xã Bản Ngoại có 2 liệt sỹ hy sinh tại chiến trường miền Nam. Nhiều người hoàn thành nhiệm vụ trở về quê hương hăng say sản xuất, xây dựng xóm làng.

Việc học hành của con em trong Chi họ bình thường, chỉ tốt nghiệp Trung học cơ sở và Trung học phổ thông, chưa có ai tốt nghiệp đại học.

Người cung cấp thông tin Tô Phúc Bình(đời thứ 3 từ khởi Tổ Tô Xuân Bằng)