Họ Tô xã Vinh Mỹ, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên – Huế

Khởi tổcủa chi họ Tô xã Vinh Mỹ, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên - Huế là ngài Tô Văn Giám, quê gốc từ Thanh Hóa (không rõ xã, huyện nào) di cư đến làng Đơn Chế từ cuối thế kỷ 17 (cách ngày nay khoảng hơn 300 năm). Ngài lấy vợ, lập gia đình rồi định cư luôn tại làng Đơn Chế, xã Vĩnh Giang, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế. Đời thứ ba làm được nhà thờ tạm bằng tranh tre.

Sau một thời gian làm ăn khấm khá con cái đề huề, xét vùng đất thôn Đơn Chế có nhiều thuận lợi, ngài đã về quê Thanh Hóa dời mộ cha mẹ, mang vào táng tại làng Đơn Chế. Vì vậy, con cháu họ Tô xã Vinh Mỹ đã suy tôn ngài Tô Văn Giám là Thế tổ khai canh (khởi nghiệp), ngài Tô Văn Vạc là Thủy tổ.

Đến đời thứ năm, ngài Tô Văn Chánh và vợ lên làm ăn, lập nghiệp ở thôn Mỹ Lợi, xã Vinh Mỹ đến ngày nay. Được một thời gian, con cháu đã đông hơn, làm ăn khá giả đến đời thứ bảy làm nhà thờ kiên cố 3 gian, 2 chái trên thửa đất rộng 6 sào.

Tính từ Thủy tổ đến hậu duệ ngày nay là 12 đời với khoảng 40 hộ, 150 nhân khẩu (70 nam, 80 nữ).

Lúc đầu chi họ Tô xã Vinh Mỹ có 4 cành, nhưng cành 1, cành 2, cành 4 đều vô tự - không có người nối dõi. Ngày nay họ Tô xã Vinh Mỹ chỉ còn lại cành thứ 3, nên chi họ ít người.

Nghề nghiệp chính của bà con trong họ Tô xã Vinh Mỹ chủ yếu là nông nghiệp, một số là công chức nhà nước, giáo viên. Đời sống bà con đủ ăn một số khá giả không có hộ nghèo. Đa số bà con tập trung tại xã Vinh Mỹ một số công tác lập nghiệp ở các tỉnh khác. Một số ở nước ngoài.

Năm 2004, họ Tô Vinh Mỹ đã xây lăng mộ cho Thủy tổ Tô Văn Vạc khang trang đẹp đẽ. Hàng năm cứ đến ngày 16 tháng Tám âm lịch con cháu các nơi đều về Vinh Mỹ, để ngày 17 tháng 8 tổ chức lễ Kỵ Hiệp và sáng 18 tháng 8 lo lễ tảo mộ (Chạp mả).

                                                                                 Tô Thân Ái