Họ Tô tại tỉnh Bình Phước

Nguồn gốc chi họ Tô ở tỉnh Bình Phước là một bộ phận họ Tô ở xã Bình Phước, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi (Xem bài “Họ Tô huyện Bình Sơn” trang 195 của Thông tin Họ Tô Việt Nam số 20).

Vào những năm thập niên 50 của thế kỷ trước, do biến cố của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc Việt Nam, từ vùng đất của Thủy tổ ở Bình  Sơn, Quảng Ngãi một bộ phận chắt, chít của Thủy tổ Tô Văn Trường  của họ Tô huyện Bình Sơn, như các cụ: Tô Sơn, Tô Ngư, Tô Tặn, Tô Hộ, Tô Thị Ry, Tô Dương, Tô Ấm di cư vào tận dinh điền Bù Na của tỉnh Phước Long dưới thời Ngô Đình Diệm (nay là tỉnh Bình Phước) để sinh cơ lập nghiệp. Hiện nay, trong số 7 cụ di cư vào tỉnh Phước Long chỉ còn lại duy nhất cụ Tô Ấm 85 tuổi, cụ là người cao niên nhất của chi họ Tô ở tỉnh Bình Phước, con cháu gọi và tôn cụ là Trưởng tộc Họ Tô tỉnh Bình Phước.

Sau ngày thống nhất đất nước, một số con cháu chi họ Tô ở huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi cũng vào tỉnh Bình Phước làm ăn sinh sống, nên con cháu chi họ Tô ở tỉnh Bình Phước ngày càng thêm đông đúc. Con cháu chi họ Tô sống rải rác trong tỉnh Bình Phước nhưng tập trung chủ yếu ở huyện Bù Đăng; cụ thể:

+ Xã Nghĩa Trung, Bù Đăng có 16 hộ với 83 nhân khẩu;

+ Thị trấn Đức Phong, Bù Đăng có 19 hộ với 90 nhân khẩu.    

+ Thị xã Đồng Xoài có 7 hộ với 29 nhân khẩu;

+ Thị xã Phước Long có 1 hộ với 3 nhân khẩu;

Tính đến năm 2012, con cháu chi họ Tô tại Bình Phước có 43 hộ với 205 nhân khẩu. Con cháu họ Tô ở tỉnh Bình Phước chủ yếu sống bằng nghề nông nghiệp, thu nhập từ cây điều (đào), cây cao su…; một số là công chức nhà nước, cán bộ lão thành cách mạng, cán bộ hưu trí, còn lại một số ít sống bằng nghề kinh doanh mua bán.

Nhìn chung con cháu có mức sống trung bình, cần cù hiếu học số người có bằng đại học và trên đại học là 14 người.

Chi họ Tô ở tỉnh Bình Phước chưa có nhà thờ họ. Năm năm trước đây vào ngày 10 tháng 3 âm lịch khoảng 70 - 80 người con cháu nhóm họp về nhà ông Tô Đức ở thị trấn Đức Phong, huyện Bù Đăng, tỉnh Bình Phước để tổ chức giỗ vọng Thủy tổ Tô Văn Trường. Trong buổi họp mặt này con cháu chi họ Tô ở Bình Phước đã quyết định sẽ đóng góp tiền của để xây dựng ngôi từ đường, lập gia phả chi nhánh họ Tô ở tỉnh Bình Phước để có cơ sở lưu giữ cho con cháu mai sau biết gốc tích cội nguồn.

                                                Tô Đức