TÌNH HÌNH VÀ KẾT QUẢ KHUYẾN HỌC CỦA HỌ TÔ THƯỢNG TẦM TẠI HÀ NỘI

Hiếu học là một trong những truyền thống tốt đẹp lâu đời của Họ Tô thôn Thái Hòa, xã Đông Hoàng, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình, tên gọi khác là Họ Tô Thượng Tầm. Suốt hơn ba chục năm qua, kể từ khi tập hợp nhau lại và đi vào hoạt động, bà con Họ Tô Thượng Tầm tại Hà Nội luôn luôn phát huy truyền thống tốt đẹp đó, không ngừng chăm lo cho việc học tập của con cháu nội ngoại. Khuyến học đã trở thành một bộ phận thường xuyên trong hoạt động của bà con xa quê.

1.Quá trình triển khai hoạt động khuyến học

Đã thành thông lệ hàng năm, nhân dịp giỗ Tổ mẫu Từ Hạnh vào ngày 24 tháng Giêng (âm lịch), bà con Họ Tô Thượng Tầm tại Hà Nội thường gặp nhau dể mừng Xuân, dâng hương cúng bái Tổ tiên, mừng thọ các bậc cao tuổi và động viên con cháu phấn đấu trở thành con ngoan, trò giỏi. Trong lời phát biểu đầu năm, ông Trưởng ban Liên lạc Họ Tô Thượng Tầm tại Hà Nội dành một phần quan trọng để biểu dương thành tích học tập của các cháu trong năm học trước, phát động phong trào tiếp tục phấn đấu giành những kết quả cao hơn trong năm học mới. Đây là bước mở đầu quy trình khuyến học cho cả năm sau.

Trước hết, từng gia đình, từng chi họ thường xuyên nêu gương những người ham học và học giỏi, những gia đình có nhiều con cháu học hành thành đạt. Các ông bà, cha mẹ luôn luôn nhắc nhở con cháu về mục đích học tâp, đồng thời tạo những điều kiện thuận lợi tối thiểu cho việc học tập của lớp trẻ. Trong cả năm học và nhất là trong học kỳ II, các gia đình giữ mối liên hệ chặt chẽ với nhà trường, với các thầy, cô giáo, theo dõi sát sao tình hình và kết quả học tập của con cháu, kịp thời cổ vũ những tiến bộ và thành tích, uốn nắn những sai sót, lệch lạc. Trong nhiều gia đình đã hình thành nền nếp anh chị nhường nhịn, giúp đỡ, chỉ bảo các em, còn em út thì biết vâng lời, noi gương anh chị, tạo nên một cuộc “ganh đua” âm thầm mà bền bỉ, thân ái mà kiên quyết. Mái ấm gia đình trở thành mộtvườn ươm, mộtcái nôi, nơi nẩy sinh và phát triển những thành quả đáng mừng trong rèn luyện và học tập của các con.

Đối với nhiều gia đình, cuối năm học là một dịp vui mừng khi con cháu mang về tấm giấy khen của nhà trường dành cho Học sinh giỏi, có thể so sánh với những ngày mùa bội thu khi còn ở quê nhà. Những giờ phút ông bà vượt lên trên tình trạng sức khỏe của mình để “hò hét” các cháu làm bài, những đồng tiền cha mẹ chắt chiu để chi tiêu cho việc học tập của các con, những tháng ngày cả nhà hồi hộp đón chờ kết quả cả một năm cùng nhau phấn đấu như được đền đáp bằng niềm hân hoan của cả trẻ lẫn già, của cả cháu con, ông bà và cha mẹ. Nhiều gia đình tổ chức mừng công với những phần thưởng giản dị, thiết thực mà giầu ý nghĩa dành cho các chiến sỹ nhí vừa mới thắng trận trở về. Lễ mừng công càng có ý nghĩa khi các sinh viên giỏi, sinh viên mới, cử nhân và kỹ sư mới, thạc sỹ và tiến sỹ mới vinh quy, bái tổ, thắp nén hương trầm kính báo gia tiên. Khi cả gia đình, có khi cả chi họ đón mừng những người con công thành, danh toại trở vềlà niềm vui, niềm tự hào của ông bà, cha mẹ, cũng là tấm gương sáng cho đàn em noi theo.

Vào những ngày cuối năm, hòa trong không khí nhộn nhịp đón Tết, đại diện các tổ, các chi họ hỏi han từng gia dình, tập hợp tình hình và kết quả học tập của con cháu trong năm học đã qua, phản ánh cho Ban Liên lạc Họ Tô Thượng Tầm tại Hà Nội để chuẩn bị cho cuộc gặp mặt đầu năm sắp tới. Đối với những cháu đoạt danh hiệu Học sinh giỏi từ lớp 1 đến lớp 12, các gia đình đều cung cấp một bản sao chụp giấy khen của nhà trường. Trong danh sách học sinh giỏi của cả họ, tên các cháu được sắp xếp thứ tự lần lượt từ lớp học thấp đến lớp học cao, trong đó thể hiện rõ các cháu đã học lớp nào, trường nào, thuộc đời thú mấy, ông bà, cha mẹ là ai. Những cháu đạt thành tích nổi bật được giới thiệu thêm ở cột “Ghi chú”. Các sinh viên giỏi, sinh viên mới, cử nhân và kỹ sư mới, thạc sỹ và tiến sỹ mới cũng được nêu tên trong các bảngdanh sách tương tự.

Một trong những nội dung quan trọng thường xuyên của cuộc họp mừng Xuân tiếp sau đó là việc công bố kết quả học tập của con cháu nội ngoại dưới hai hình thức là niêm yết và tuyên đọc danh sách các hoc sinh giỏi, sinh viên giỏi, sinh viên mới, cử nhân và kỹ sư mới, thạc sỹ và tiến sỹ mới. Các học sinh giỏi được nhận phù hiệu Học sinh giỏi Họ Tô, bằng khen và phần thưởng của dòng họ. Tùy theo bậc học, phần thưởng là những đồ dùng học tâp thiết thực như bút, vở, cặp, máy tính hoặc có khi là tiền mặt, 30-40 ngàn đồng đối với học sinh giỏi bậc tiểu học, 40-50 ngàn đồng đối với học sinh giỏi bậc trung học cơ sở và 50-60 ngàn đồng đối với học sinh giỏi bậc trung học phổ thông, giá trị vật chất không nhiều, nhưng ý nghĩa tinh thần thì thật đáng quý. Cũng tại cuộc họp này, Ban Liên lạc Họ Tô Thượng Tầm tại Hà Nội công bố danh sách và gửi thư chúc mừng tới các sinh viên mới và sinh viên giỏi, tới những người tốt nghiệp đại học hoặc nhận bằng thạc sỹ, trao tặng bức tranh sơn mài với hình ảnh Văn Miếu cho các tiến sỹ mới trong năm.

Lời phát biểu chân tình và thiết tha của ông Trưởng ban Liên lạc Họ Tô Thượng Tầm tại Hà Nội vừa là sự tổng kết tình hình và kết quả khuyến học của dòng họ trong cả năm qua, lại vừa là bước mở đầu cho họat động quan trọng này trong năm mới. Và từ đây, quy trình khuyến học mới lại bắt đầu. Cứ thế, năm học này qua năm học khác, hoạt động khuyến học trở thành một trong những truyền thống tốt đẹp của họ Tô Thượng Tầm tại Hà Nội.

2. Kết quả

Từ buổi ban đầu còn nhiều bỡ ngỡ, vạn sự khởi đầu nan, trải qua hơn ba thập niên, hoạt động khuyến học của Họ Tô Thượng Tầm tại Hà Nội đã từng bước đi vào nền nếp và đạt được một số kết quả đáng ghi nhận. Theo những số liệu chưa thật đầy đủ và chỉ tính riêng trong vòng gần 15 năm gần đây, Họ Tô Thượng Tầm đã ghi nhận hơn 740 lượt con cháu đạt danh hiệu Học sinh giỏi các cấp học phổ thông. Trong thời gian ấy, số học sinh giỏi liên tục 5 năm là 19 cháu, 6 năm là 12 cháu, 7 năm là 10 cháu và 8 năm là 6 cháu. Riêng trong năm học 2017-2018  vừa qua, 13 gia đình có cả hai con đều là học sinh giỏi, 7 ông, bà có 3 đến 4 cháu đạt danh hiệu này.

Sau khi hoàn thành quá trình học tập ở bậc phổ thông, gần ba chục học sinh giỏi của Họ Tô Thượng Tầm tại Hà Nội đã trở thành Sinh viên mới của các trường đại học hoặc cao đẳng ở trong và ngoài nước. Do những cố gắng vượt bậc và thành tích xuất sắc trong học tập và rèn luyện, hơn một chục con cháu họ nhà đã đạt danh hiệu Sinh viên giỏi. Cũng trong thời gian ấy, các gia đình trong họ ta  đón mừng khoảng hai chục Cử nhân mới và Kỹ sư mới. Ở bậc học cao hơn, Họ Tô Thượng Tầm tại Hà Nội đã có thêm 22 Thạc sỹ mới và 12 Tiến sỹ mới.

Hơn 30 năm qua, Họ Tô Thượng Tầm tại Hà Nội đã có các con cháu đạt những thành tích xuất sắc trong học tập và được nhận những phần thưởng cao quý ở trong và ngoài nước.

Xin trân trọng giới thiệu các cháu Họ Tô Thượng Tầm tại Hà Nội đạt các thành tích cao trong học tập:

Trong nước:

1. Tô Huy Cường (đời 15): Giải Ba cuộc thi môn Toán toàn quốc dành cho học sinh phổ thông năm 1993.

2. Tô Quý Đông (đời 16): 5 lần đoạt Giải Olympic sinh viên quốc gia.

3. Tô Bá Đức (đời 15): Giải Nhất cuộc thi môn Toán lớp 5 thành phố Hà Nội năm 1987; thành viên Đội tuyển Toán lớp 9 thành phố Hà Nội năm 1991.

4. Tô Thị Thu Hằng (đời 15): Giải Nhì cuộc thi môn Văn toàn quốc dành cho học sinh phổ thông năm 1985.

5. Tô Thị Hoa (đời 15): Giải Nhì cuộc thi môn Địa lý dành cho học sinh phổ thông Hà Nội năm 2005.

6. Tô Bá Toàn Thắng (đời 15): Giải Nhất thành phố Hà Nội và Giải Ba toàn quốc về môn Toán lớp 8 năm 1989.

          7. Tô Bá Toàn (đời 15): Giải cuộc thi Đường lên đỉnh Olympia do VTV3 Đài truyền hình Việt Nam tổ chức.

          8. Tô Thị Hồng Vân (đời 15): Giải Nhì cuộc thi môn Văn toàn quốc dành cho học sinh phổ thông năm 2001.

          9. Tô Mỹ Xuân (đời 15): Giải Ba cuộc thi môn Văn dành cho học sinh phổ thông Hà Nội năm 2009.

         10. Tô Như Hạnh (đời 15): Sinh viên xuất sắc của Trường Đại học Y khoa Hà Nội năm 2006.

         11. Nguyễn Phi Linh (cháu ngoại, đời 15): Sinh viên xuất sắc của Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội năm 2006, được nhận học bổng du học tại Nhật Bản.

  Quốc tế:

  1. Tô Minh Hiền (đời 15): Giải nhất cuộc thi quốc tế tiếng Anh dành cho những người không phải là người Anh tại Ốxtrâylia.

  2. Tô Huy Quỳnh (đời 15): Huy chương Bạc trong cuộc thi môn Toán quốc tế tại Thổ Nhĩ Kỳ năm 1993.

3. Tô Bá Thanh Tùng (đời 15): Sinh viên nước ngoài xuất sắc, được nhận học bổng toàn phần (2002-2007), sau đó học bổng toàn phần chuyển tiếp làm nghiên cứu sinh của Trường Đại học Tổng hợp Southampton (Vương quốc Anh). 

  4. Tô Thị Thu Vân (đời 15): Giải Nhất cuộc thi tiếng Nga dành cho sinh viên nước ngoài tại Liên bang Nga năm 1991.

  5. Trần Gia Huy (cháu ngoại, đời 16): Học sinh lớp 6, Trường Archimedes Academy trong năm học 2017-2018 đã đoạt Huy chương Vàng trong các cuộc thi Toán học dành cho học sinh Tiểu hoc tổ chức tại Việt Nam, Singapore, Trung Quốc, Ốxtrâylia, Hoa Kỳ.

Trên thực tế, các số liệu trên đây có thể còn cao hơn nữa, nếu như việc tập hợp tình hình được tiến hành tích cực hơn và chu đáo hơn.

Trong rất nhiều trường hợp, hoạt động khuyến học đã góp phần quan trọng tạo nên niềm phấn khởi, kich thích con cháu Họ Tô hăng say học tập, cố gắng đạt thành tích ngày càng cao. Chuyện kể rằng, có trường hợp một học sinh đeo phù hiệu Học sinh giỏi Họ Tô đi thi và đạt được điểm cao. Thế là cái phù hiệu đó đã được các bạn học của cháu mượn để cũng đeo trước ngực trong những lúc làm bài.

Kết quả học tập do hoạt động khuyến học góp phần mang lại đã tạo điều kiện cho các học sinh giỏi phát triển thuận lợi, lên lớp đều đặn, có khi còn nhận được phần thưởng, học bổng của nhà trường hoặc trúng tuyển vào các trường cao đẳng, đại học, qua đó tăng thêm hiệu quả các khoản chi tiêu của gia đình cho việc học tập của con cháu.

Hoạt động khuyến học cũng mang lại niềm vui cho các gia đình cả con trai, con gái Họ Tô. Không chỉ các học sinh giỏi mang Họ Tô mà cả các cháu mang họ khác, nhưng là cháu ngoại của Họ Tô cũng được xét thưởng. Trong một số trường hợp, phần thưởng cũng được dành cho các học sinh giỏi có bà nội hoặc bà ngoại mang Họ Tô. Bằng cách đó, hoạt động khuyến học góp phần duy trì và củng cố thêm tình nghĩa họ hàng, thân thuộc.

3. Đôi điều trăn trở

Những kết quả nêu trên có thể còn tốt đẹp hơn nữa, nếu như phong trào khuyến học lan tỏa được đến mọi gia đình Họ Tô Thượng Tầm đang sinh sống và làn việc tại Hà Nội. Nhiều vấn đề khác của cuộc sống bươn chải, bộn bề nơi đô thị, lúc này hoặc lúc nọ,  đã phần nào lấn át sự quan tâm của một số ít gia đình đối với việc khuyến học.

Trong một số trường hợp, người đại diện chi họ chưa thu xếp được thời gian thỏa đáng để nắm bắt tình hình và kết quả học tập của các cháu trong chi, không cung cấp được kịp thời, đấy đủ và chính xác các số liệu cần thiết. Vì vậy, việc xây dựng các bản tổng hợp cuối năm thường gặp không ít khó khăn, nhiều lần phải chỉnh sửa, bổ sung ngay khi công bố kết quả tại cuộc họp mừng Xuân.

Thời điểm trao phần thưởng cho các học sinh giỏi đã được thay đổi nhiều lần, nhưng đến nay vẫn chưa xác định được mốc thời gian tối ưu. Cuộc họp mừng Xuân là dịp đầu năm, thời tiết thuận lợi, không khí rộn ràng, đầm ấm, có sự tham gia của nhiều ông bà, cha mẹ. Nhưng thời điểm đó là quá muộn, sau khi đã sang năm học mới được hơn một học kỳ. Phần lớn học sinh lại phải đến trường hoặc đi học thêm và do đó không thể có mặt. Phần thưởng phải được chuyển qua người khác mới đến được tay học sinh giỏi. Đã có thời kỳ, việc trao phần thưởng được tổ chức vào dịp kỷ niệm Quốc khánh 2/9. Đây là thời điểm có nhiều ý nghĩa. Nhiều học sinh giỏi có thể tham dự và trực tiếp đón nhận phần thưởng, sự biểu dương và động viên của dòng họ. Nhưng số lượng các ông bà, cha mẹ có mặt lại không thể nhiều để cùng chứng kiến, tự hào và chia sẻ niềm vui với con trẻ. Tìm được một thời điểm tối ưu để tổ chức trao phần thưởng cho học sinh giỏi vẫn đang còn là mối trăn trở của Ban Liên lạc Họ Tô Thượng Tầm tại Hà Nội.

Trong những năm qua, việc biểu dương, động viên, khích lệ các sinh viên mới và sinh viên giỏi còn khá mờ nhạt. Hình thức vinh danh những người mới tốt nghiệp đại học hoặc mới được nhận bằng thạc sỹ, tiến sỹ còn chưa phong phú, hiệu quả. Vấn đề nâng đỡ học sinh nghèo, vượt khó, học giỏi, trợ giúp những người trẻ tuổi, tài năng khởi nghiệp, tạo viêc làm chưa đạt được kết quả mong muốn. Phải chăng đây cũng sẽ là những vấn đề tiếp tục được cân nhắc, được bà con Họ Tô ủng hộ.

Những hoạt động trên đây yêu cầu một khoản kinh phí đáng kể, nhiều hơn từ trước đến nay. Khoản kinh phí đó chỉ có thể hội đủ nhờ sự đóng góp tự  nguyện, nhiệt tình của toàn thể bà con Họ Tô Thượng Tầm tại Hà Nội, những người luôn quan tâm đến việc phát huy truyền thống tốt đẹp của dòng họ, phát triển tài năng của con cháu và xây dựng cuộc sống ngày càng ấm no, hạnh phúc của các gia đình.

TÔ NGỌC QUYẾT – TÔ BÁ TRỌNG