Mong mỏi từ lâu, cuối cùng tôi cũng tới được thôn Vạn Vĩ, thị trấn Giang Bình, TP Đông Hưng, tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc, nơi có làng người Việt cổ đã sống ở đây 500 năm. Được một người buôn Trung Quốc chỉ dẫn, tôi bắt xe buýt mất 4 nhân dân tệ (khoảng 10.000 đồng VN) để đến Vạn Vĩ, cách TP Đông Hưng chừng 20 km và cách cửa khẩu quốc tế Móng Cái 25 km, ở Trung Quốc gọi là Kinh tộc Tam Đảo, còn gọi là bán đảo Giang Sơn. Người Đồ Sơn lưu lạc Con đường từ Đông Hưng về Vạn Vĩ được trải nhựa bê tông phẳng lì, hai bên là những đồi thông, làng mạc. Khung cảnh cũng không khác lắm so với VN. Đến đầu thôn Vạn Vĩ, ngay bên lề đường, một tấm panô cỡ lớn có vẽ hình cô gái mặc áo dài, tay che nón, tôi chợt hét lên: “Việt Nam”!
Mọi người trên xe quay sang nhìn và gật đầu. Với vốn tiếng Hoa chỉ biết “nì hảo”, tôi không thể hiểu nổi lời giải thích của những người trên xe về ý nghĩa của tấm biển. Xe dừng tại bến cuối cùng là Vạn Vĩ, thôn nằm ngay sát mép biển. Từ ngã tư đường cái lớn, tôi tìm hỏi và lần đường vào thôn Vạn Vĩ. Hai bên đường là những dãy nhà hai ba tầng cũng giống như ở xứ ta, một cái chợ làng. Đang lo lắng không biết xoay xở thế nào, tôi được một bà cụ dẫn đến nhà ông Tô Minh Phương, Bí thư thôn Vạn Vĩ, một người gốc Việt. Ngôi nhà ông Phương nằm ngay sát đường cái của thôn. Thấy người lạ từ VN sang hỏi mình, ông Phương nhổm người khỏi chiếc võng đưa tay ra bắt và chào bằng tiếng Việt. Điểm khá lý thú là ở Trung Quốc cũng như VN, chính quyền cơ sở rất cẩn thận với người lạ. Ông Phương đòi xem giấy tờ tùy thân của tôi. Lấy hộ chiếu và thẻ nhà báo ra trình diện, ông Phương với tiếng Việt lơ lớ thắc mắc hỏi, sao không có giấy giới thiệu của cấp trên! Lúc này tôi thấy buồn cười nhưng sợ ông cho là không nghiêm túc sẽ hỏng việc. Sau những câu chuyện thâm tình, để tôi có điều kiện tìm hiểu kỹ hơn về Vạn Vĩ, ông Phương đã nhấc điện thoại gọi cho người chú là ông Tô Duy Phương, người đã từng sang VN làm lính tình nguyện thời chống Mỹ và là chuyên gia giúp VN sau đó. Ngồi trên võng đung đưa, ông Duy Phương lần lần kể: Gia phả, tài liệu và văn tự còn ghi lại từ 500 năm nay kể từ thời Hồng Thuận tam niên (nhà Lê 1511), thuở ban đầu người Việt đến lập nghiệp tại Tam Đảo ở 3 thôn Vạn Vĩ, Mu Đầu và Sơn Tâm chưa đầy 100 người, với 12 dòng họ: Tô, Đỗ, Nguyễn, Hoàng, Vũ, Bùi, Cao, Ngô, La, Cung, Khổng và Lương có gốc gác từ Đồ Sơn, Hải Phòng. Lịch sử 12 dòng họ khi gặp bão tố đã trôi dạt về Tam Đảo và khai hoang lập nghiệp tại đây được lưu lại thành câu ca: “Ngồi dỗi kể chuyện ngày xưa / Cha ông truyền lại là người Đồ Sơn”. Hoặc: “Quê tôi là ở Đồ Sơn / Theo đàn cá sú (song) mới lên đầu dồi” (Bạch Long Vĩ ở TP Đông Hưng). Theo truyền thuyết, do mải đuổi theo đàn cá song, cha ông của họ đã lưu lạc đến Tam Đảo, lúc đó là một hòn đảo hoang vắng. Mãi đến những năm 60 của thế kỷ trước, Vạn Vĩ vẫn còn những rừng rậm, thân cây mấy người ôm không xuể... Gìn giữ phong tục truyền thống Đến nay, các dòng họ này đã có đời thứ 11, 12. Nguồn gốc của tên gọi Kinh tộc Tam Đảo bắt nguồn từ 3 hòn đảo mà trước đây cha ông đến dựng nghiệp (nay do phù sa bồi đắp đã thành đất liền) là Vạn Vĩ, Mu Đầu và Sơn Tâm, sau đó phát triển thêm một số thôn khác. Ngày nay, người dân Tam Đảo vẫn truyền khẩu câu hát của cha ông xưa: “Cha ông lưu lạc Phúc Yên chốn này” (Phúc Yên là tên cũ của thị trấn Giang Bình hay còn gọi là An Lang). Thời gian thấm thoát đã trên 10 đời sinh sống tại đất khách nhưng người dân Việt vẫn gìn giữ đủ những tập tục truyền thống của cha ông để lại, như từ 20 đến 30 tháng chạp, con cháu sẽ đi tảo mộ ông bà, cha mẹ. Để lấy may mắn và không sát sinh trong ngày đầu năm, trong ngày 30 Tết, người dân sẽ giết heo, gà, vịt đủ dùng cho cả ngày mùng 1 Tết. Cũng như cha ông, người Việt tại Tam Đảo vẫn duy trì việc cúng cơm trong những ngày Tết. Vào ngày mùng 2 Tết, con gái đi lấy chồng phải về chúc mừng năm mới cha mẹ đẻ và phải mang theo gà, bánh chưng, hoa quả. Sau đó, ông bà sẽ mừng tuổi cho con cháu. Các dòng họ ở Tam Đảo có số ngày ăn Tết khác nhau, đối với họ Tô ăn Tết sau 3 ngày là hóa vàng. Theo giải thích của ông Duy Phương, trước đây nhiều đời, họ Tô nghèo nên chỉ ăn Tết 3 ngày và có câu ca còn lưu lại: “Họ Tô mùng 3 ăn rốn, mùng 4 ngồi tơ”. Nhớ ơn vị thần đã che chở cho bà con Kinh tộc, người dân Vạn Vĩ vẫn gìn giữ truyền thống hội đình vào ngày 9-6 âm lịch hằng năm và kéo dài trong vòng một tuần. Cũng phong tục này, người dân Trà Cổ (Móng Cái, Quảng Ninh) tổ chức hội vào ngày 1-6. Dù đã trải qua 500 năm, nhưng con cháu lưu lạc của người Đồ Sơn ở Sơn Tâm vẫn giữ được lễ hội chọi trâu lâu đời vào ngày 10-8. Kể đến đây, ông Phương đọc cho tôi câu ca của người Đồ Sơn đến nay vẫn truyền tụng: “Dù ai buôn đâu, bán đâu / Mùng 10 tháng 8 chọi trâu thì về. Dù ai buôn bán trăm nghề / Mùng 10 tháng 8 thì về chọi trâu”. Ngoài ra, còn nhiều lễ hội khác mang dấu ấn người Việt vẫn còn được duy trì. Vẫn nói tiếng Việt Điểm đáng trân trọng là mặc dù đã 500 năm nhưng những gia đình người Việt ở Vạn Vĩ vẫn nói tiếng Việt trong gia đình và người Hán khi lấy người Việt tại đây cũng chỉ nửa năm là nói tiếng Việt thành thạo. Nhưng do vốn từ hạn chế nên khi trao đổi, Việt kiều tại Vạn Vĩ khi nói vẫn phải “pha” thêm tiếng Hoa. Ông Duy Phương cho hay, trước đây, vào dịp hội đình, cha ông phải trở về VN để thuê người hát nhả tơ (bài hát cổ thường hát trong lễ hội của người Việt) nhưng nay đã tự dạy cho con cháu trong thôn tự hát. Từ ngày nghỉ hưu, ông Duy Phương đã thu thập tài liệu, gia phả, sử sách để in thành sách, như sách về lịch sử, truyền thống văn hóa dân tộc Kinh tại Tam Đảo; các tác phẩm văn học như: Chinh phụ ngâm, Nhị độ mai, Truyện Kiều, Phạm Công Cúc Hoa, Cung oán ngâm khúc; các bài hát nhả tơ. Trong đó, nổi bật có cuốn Ca hát truyền thống dân tộc Kinh, tập hợp mấy chục bài hát do ông Phương sưu tập. Tất cả những ấn phẩm này được in bằng chữ Nôm hoặc chữ Việt. Cùng với đó, ông cũng mở nhiều lớp dạy học chữ Nôm, đến nay đã có trên 30 người trong thôn biết đọc chữ Nôm. Ông Phương lý giải: “Phong tục, truyền thống và văn hóa của dân tộc Việt được truyền giữ bằng văn bản, thơ văn bằng chữ Nôm rất nhiều. Vì thế tôi muốn con cháu sau này cố học để gìn giữ truyền thống tổ tiên, hướng về cội nguồn”.
Tô Quyết Tiến sưu tầm
|
File tài liệu : 2016-12-06madspot.php
- MƯA BỐN MÙA
- Kỷ niệm 93 năm Ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (26/3/1931-26/3/2024)
- Vinh danh 7 tập thể, 15 cá nhân người Việt Nam ở nước ngoài tiêu biểu
- TƯNG BỪNG LỄ HỘI TRUYỀN THỐNG ĐỀN THUẦN LƯƠNG
- Hoạt động tình nghĩa tại tổ dân phố số 3
- Nguyên Bí thư Quận ủy quận 1 thôi làm đại biểu HĐND TP HCM
- Nàng tô thị
- Thương nhớ ở ai
- Bộ Công Thương điều động, luân chuyển nhiều vị trí lãnh đạo
- LỊCH SỬ, Ý NGHĨA NGÀY QUỐC TẾ PHỤ NỮ 8/3 VÀ CUỘC KHỞI NGHĨA HAI BÀ TRƯNG
- Bảng tra Các chức quan, phẩm tước, học vị thời phong kiến Việt Nam
- Lễ báo công truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND đồng chí Tô Quyền
- ANH HÙNG “MÌN GẠT”
- BÀI PHÁT BIỂU TẠI LỄ ĐÓN NHẬN BẰNG XẾP HẠNG DI TÍCH LỊCH SỬ - VĂN HOÁ ĐÌNH THUẦN LƯƠNG CỦA NHÀ SỬ HỌC LÊ VĂN LAN
- Ai soạn thảo “Bản thông cáo số 1” của Bộ Tư lệnh Quân giải phóng Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định ngày 30-4-1975?
- VÀI NÉT VỀ QUAN HỆ DÒNG HỌ TRONG CỘNG ĐỒNG LÀNG XÃ HIỆN NAY.
- LỚP TRƯỞNG TÔ HIỆP NHỚ VỀ LỚP ĐỆ NHẤT B “ĐẶC BIỆT”
- Đôi điều cần làm rõ trong sự tích Tô Hiến Thành
- DANH SÁCH TẬP THỂ, CÁ NHÂN ĐÃ GÓP TIỀN LÀM SÁCH HỌ TÔ VIỆT NAM TRONG QUÝ IV-2013
- Chúc văn mừng Hội nghị Họ Tô Hà Nội
Hôm nay : 913
Tháng hiện tại : 38150
Tổng lượt truy cập : 2420307