Nông dân xã Yên Trung thu hoạch lúa mùa (Ảnh TL)

          Chi Họ Tô thôn Vàng, xã Văn Xá, Huyện Ý Yên, Nam Định, nay là thôn Hoàng Giang, xã Yên Trung, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định. Chính xác thôn Vàng có tự bao giờ không ai nhớ nữa. Qua truyền khẩu của bậc tiền nhân được biết thôn Vàng có từ thời vua Lê Hy Tông (Lê Duy Hợp 1676 - 1705). Cách nay khoảng 337 năm, có hai gia đình Họ Tô và Họ Phạm từ miền biển Thái Bình di cư về khai hoang, phục hóa lập nên  thôn Vàng, nay là thôn Hoàng Giang. Như vậy Họ Tô thôn Vàng đến nay đã khoảng 15 đến 16 đời.

          Thủy tổ của chi họ Tô thôn Vàng là cụ Tô Húy Nghĩa. Phần mộ của Người hiện đặt tại thôn Đinh Xá, xã Thanh Hương, huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam, cách thôn Vàng khoảng 5 cây số. Do cụ là thày đồ dạy chữ Nho, khi mất được học trò đưa về đây an táng. Năm Nhâm Ngọ - 2002, con cháu chi họ Tô đã đóng góp xây lăng mộ Thủy tổ đảm bảo mỹ thuật và kiên cố bền vững theo thời gian.

          Do điều kiện biến động về kinh tế xã hội, người Họ Tô thôn Vàng đã di cư đi làm ăm nhiều nơi trong cả nước, cụ thế:

          Tại thôn Vàng có 12 hộ,

          Tại xã Nghĩa Trụ huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên có 6 hộ,

          Tại tỉnh Thái Nguyên có 8 hộ,

          Tại Hà Nội có 8 hộ

          Tại tỉnh Gia Lai có 4 hộ,

          Tại thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai có 3 hộ.

          Tại thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Hòa Bình, tỉnh Hà Giang mỗi nơi có 2 hộ.

          Tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, tỉnh Yên Bái  mội nơi có 1 hộ.

          Họ Tô thôn Vàng sống bằng nghề nông nghiệp là chính, ăn ở hiền lành đức độ, luôn đoàn kết yêu thương nhau, cùng nhau vượt qua khó khăn trong cuộc sống. Ngày nay đời sống đã khá giả hơn xưa, không còn cảnh chiêm khê mùa thối. Nhiều gia đình có ô tô, máy kéo phục vụ sản xuất kinh doanh, các tiện nghi sinh hoạt văn hóa tương đối đầy đủ, không còn hộ nghèo,

          Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, chi họ Tô thôn Vàng có hàng chục thanh niên nam nữ tòng quân lên đường giết giặc. Có 1 liệt sĩ quân đội, 1 liệt sĩ công an, 4 thương bình, 2 bệnh binh.

          Hiện nay toàn chi họ có 12 người tốt nghiệp đại học, có hàng chục con cháu tốt nghiệp cao đẳng, trung câp kỹ thuật các ngành.

          Năm Nhâm Thìn 2012, gia phả chi họ Tô thôn Vàng đã hoàn thành,. Chi họ đã tổ chức tế lễ kính báo Tổ tiên ở hai địa điểm: Thôn Vàng, Nam định và Nghĩa Trụ, Hưng Yên, đồng thời tập trung con cháu toàn chi họ đến để thông qua Gia phả. Mọi người phấn khời vui mừng đón nhận và nhất trí suy tôn ông Tô Văn Linh là Tộc trưởng chi họ Tô thôn Vàng.

          Tô Xuân Vợi