Chợ trung tâm huyện Hạ Lang (Ảnh TL)

          Bản Ngay là vùng sâu, vùng xa thuộc xã Việt Chu, huyện Hạ Lang, tỉnh Cao Bằng. Trong huyện có Di tích Lịch sử - Văn hóa là đền thờ Tô Thị (Tô Thị Huệ).

          Thủy tổ là cụ Tô Ích Ruật, Thủy tổ bà không biết họ tên. Thủy tổ từ tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc) đến định cư vào khoảng cuối thế kỷ 17, đầu thế kỷ 18, là dân tộc Tày. Từ Thủy tổ chi họ đến nay đã phát triển đến đời thứ 12 với 103 hộ và 428 nhân khẩu.

          Có một số gia đình rời quê hương đi nơi khác làm ăn, sinh sống:

          Tỉnh Bình Phước có 20 hộ với 90 nhân khẩu.

          Tỉnh Lâm Đồng có 9 hộ với 23 nhân khẩu.

          Tỉnh Đắk Lắk có 20 hộ với 82 nhân khẩu.

          Tỉnh Thái Nguyên có 4 hộ với 13 nhân khẩu.

          Thành phố Hồ Chí Minh có 2 hộ với 8 nhân khẩu.

          Người trong chi họ chủ yếu là làm nông nghiệp, đời sống trung bình.

          Một số người của chi họ thoát ly quê hương đi làm cán bộ nhà nước, sĩ quan quân đội, công an, công nhân hoặc làm ăn buôn bán ở huyện Hạ Lang, thành phố Cao Bằng và các tỉnh khác.

          Trong chi họ có 13 người tốt nghiệp đại học, trong đó có:

          Ông Ông Tô Văn Thủ, đời 7, sinh năm 1937, bác sĩ chuyên khoa cấp II, Thày thuốc Ưu tú năm 1988, nguyên Giám đốc Bệnh viện A, tỉnh Thái Nguyên.

          Có một số người là cán bộ cấp sở, ban, ngành của tỉnh như:

          Ông Tô Quang Trung, đời 6, sinh năm 1918, nguyên Phó giám đốc Sở Thủy lợi tỉnh Cao Bằng.

          Ông Tô Văn Thàm, đời 8, sinh năm 1939, nguyên Phó trưởng ban Tuyên giáo tỉnh Cao Bằng.

          Ông Tô Văn Thước, đời 8, sinh năm 1940, nguyên Phó giám đốc Sở Y tế tỉnh Cao Bằng.

          Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, chi họ có 28 người tham gia lực lượng vũ trang, có 4 người là liệt sĩ và 3 người là thương binh.

          Theo phong tục tập quán, chi họ không có nhà thờ họ, từng nhà thờ cúng riêng. Hằng năm vào ngày Thanh minh mồng 3 tháng Ba ((âm lịch) mỗi gia đình đều có mâm cỗ đưa ra cúng ở mộ Tổ.

          Tô Quang Chí (Tộc trưởng)