Họ Tô Diễn Liên Diễn Châu, tỉnh Nghệ An


Trao Bằng công nhận đạt chuẩn nông thôn mới cho xã Diễn Liên năm 2019 (Ảnh TL)

           Họ Tô Diễn Liên trước đây có cuốn gia phả bằng chữ Hán, nhưng trận lụt năm 1978 đã cuốn trôi gia phả, nên hiện nay tìm về cội nguồn có nhiều khó khăn.

         Theo bản gia phả bằng chữ Hán của Họ Tô Diễn Bích và Họ Tô Diễn Ngọc là 2 chi họ anh em có cùng Thủy tổ và một số số liệu do đại diện chi họ là ông Tô Văn Thắng cung cấp có thể viết về Họ Tô Diễn Liên như sau:

          Họ Tô Diễn Liên là dòng dõi quan đại thần nhà Minh là Tô Phúc Kiến Đại tướng quân vào thế kỷ thứ 15 hoặc 16. Thủy tổ Họ Tô Diễn Ngọc là Tô Văn Vị cháu nhiều đời của Đại tướng quân Tô Phúc Kiến, khoảng năm 1700 có thể bị nhà Thanh truy đuổi, phải chạy từ Quảng Đông (Trung Quốc) đến phủ Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Ông kết hôn với người con gái Việt Nam là Võ Thị Sô sinh được 5 người con trai là Tô Văn Thành, Tô Văn Lục, Tô Văn Tập, Tô Văn Bài, Tô Văn Cử. Người con thứ tư là Tô Văn Bài sống ở thôn An Lý (nay là Diễn Liên) trở thành Thế tổ của  Họ Tô Diên Liên, Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Họ Tô Diễn Liên tính từ Thủy tổ Tô Văn Vị nay đã đến đời thứ 10 hoặc 11 (tính theo Họ Tô Diễn Bích và Họ Tô Diễn Ngọc) với 29 hộ và khoảng 140 nhân khẩu trong đó có:

          1 hộ với 4 nhân khẩu định cư ở Thanh Hóa

          3 hộ với 15 nhân khẩu định cư ở Đồng Nai

          1 hộ với 4 nhân khẩu định cư ở Hà Nội

          Số sống ở quê chủ yếu là làm nông nghiệp. Đời sống thuộc loại trung bình khá, không còn hộ nghèo.

          Trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ và chiến tranh bảo vệ biên giới, chi họ có 22 người tham gia lực lượng vũ trang, có 3 thương binh.

          Chi họ có 7 người tốt nghiệp đại học.

          Chi họ đã xây được nhà thờ tổ năm 2012. Hàng năm giỗ Tổ vào ngày 20 tháng Tám.

          Trong họ có cụ Tô Đình Yêm sinh 1915 mất năm 2009 là cán bộ lão thành cách mạng, Trưởng ban khởi nghĩa cướp chính quyền năm 1945, là Chủ tịch xã đầu tiên, được tặng huy hiệu 60 năm tuổi Đảng.

                         Tô Văn Thắng