Tô Thị Tẻ (1943-1961)

          Quê quán ấp Tân Đức, xã Tân Đức, huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau. Chiến sĩ đấu tranh chính trị huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau.

          Quá trình công tác và thành tích nỗi bật của Chị Tô Thị Tẻ:

          Năm 1957 Chị vào Đội Thiếu niên Tiền phong, nhiệm vụ liên lạc, canh chừng kẻ gian, lính, biệt kích đi vào thôn xóm. Năm 1959, Chị là nòng cốt của Đoàn, năm 1960 bước vào cuộc Đồng khởi dữ dội Chị Tô Thị Tẻ vinh dự kết nạp vào Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam (nay là Đoàn TNCS Hồ Chí Minh). Vào giữa năm 1961, Đồng chí Tô Thị Tẻ cùng Chi đoàn Thanh niên Lao động, vận động lực lượng đấu tranh chính trị liên ấp, liên xã, với vai trò là “Cánh tay xung kích của Đảng” cùng các địa phương trong tỉnh, huyện Đầm Dơi phát động cao trào “3 mũi giáp công” vào sào huyệt của địch.

          Ngày 21/3/1961, cao điểm của cuộc đấu tranh chính trị trực diện ở Đầm Dơi lực lượng hơn 5.000 người, trên 1.000 xuồng ba lá chỉnh tề do Tô Thị Tẻ, Trưởng tổ 3 người và Đại đội xung kích cùng nhân dân tiến vào Chi khu Đầm Dơi. Yêu cầu đấu tranh đòi dân sinh, dân chủ, chấm dứt càn quét, bắn phá, oanh kích nông thôn, chống bình định dồn dân quy khu, lập ấp, bắt lính cướp bóc và giết người bừa bãi; lên án bọn Quận Thắng và bọn tay sai ác ôn của chúng. Tô Thị Tẻ biết rõ bản chất của tên “Nghĩa chuột” hèn mạc và độc ác, chỉ huy cuộc đàn áp đoàn đấu tranh chính trị của ta, không một chút do dự lùi bước, Tẻ cùng 02 đồng đội của mình quyết một mất một còn với bọn đàn áp, cuộc đấu tranh diễn ra xô xát dữ dội: đấu lý, đấu võ… Chúng bắt Tô Thị Tẻ cùng hàng chục chiến sĩ đấu tranh trực diện của ta, đánh đập tàn nhẫn, rồi còng, trói lôi vô sân nhà việc, khoanh dây chì gai nhốt để tra tấn. Tên “Nghĩa chuột” đến nói với Tẻ: “em ưng anh hoặc em bị anh giết”. Chi Tẻ trả lời: “Tôi thà làm ma đất Đầm Dơi này, chớ không làm vợ anh đâu”.

          Câu trả lời thẳn thắng đầy khí phách của Tô Thị Tẻ, khiến cho Nghĩa chuột mất mặt trước đông người, hắn lộ rõ tính dã thú, đánh đập Chị Tẻ tàn nhẫn, dã man và giam cầm.

          Đêm 25/3/1961, chúng đàn áp dã man những người bị giam giữ trong rào gai nhà việc, chúng lôi đồng chí Tô Thị Tẻ ra ngoài, đánh đập, hành hạ dã man. Đồng chí Tô Thị Tẻ vạch trần tội ác của chúng, phun nước miếng vào mặt bọn sát nhân, không đầu hàng, khuất phục. Chúng reo cười hò hét sau đó thẻo vú trái, rồi thẻo vú phải của Chị Tẻ. Trong tột cùng đau đớn, người đoàn viên Thanh niên Lao động thét to: “Tao không đầu hàng, rồi đây cách mạng sẽ trừng trị chúng bay!” “Đả đảo Mỹ Diệm!” – lời hô xé trời đêm thay cho lời căm thù tột cùng của Chị Tẻ tố cáo tội ác dã man của địch, để hả dạ chúng chốn sống Tô Thị Tẻ xuống cái lổ (địch bắt tù lao công đào sẵn, gần chỗ chúng dập thây nhiều người khác). Hành động của Tô Thị Tẻ tạo thành một phong trào học tập rộng khắp trong lực lượng Đoàn viên, Thanh niên lúc bấy giờvà hàng ngàn thanh niên xung phong lên đường chiến đấu để giành lại độc lập tự do cho quê hương, trả thù cho tấm gương anh dũng kiên trung Tô Thị Tẻ.

          Với những công lao đóng góp của chị với cách mạng, Ban Thanh vận Khu Tây Nam Bộ xây dựng bài học nêu gương bất khuất của người đoàn viên Thanh niên Lao động, phát động tuổi tẻ “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”. Lịch sử Đầm Dơi, lịch sử phong trào đấu tranh chính trị của tỉnh Cà Mau và nhiều tác phẩm văn học, báo chí… ca ngợi tấm gương Tô Thị Tẻ. Ở xã Tân Đức có xóm Tô Thị Tẻ. Ở thị trấn Đầm Dơi có đường và cầu Tô Thị Tẻ.

          Năm 2011, Chủ tịch nước Cộng hoà xã hội Chủ nghĩa Việt Nam truy tặng chị Tô Thị Tẻ danh hiệu cao quý: Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân./.

          Cổng TTĐT Thành phố Cà Mau