Cần nâng tầm nguồn nhân lực để đáp ứng xu thế trí tuệ nhân tạo. Ảnh: Phạm Hùng

          Dù không thể thay thế con người, nhưng sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo khiến cho lực lượng lao động phải có những thay đổi để theo kịp xu thế.

          Ngày nay, trí tuệ nhân tạo (AI) tạo sinh đang nổi lên như một công cụ thúc đẩy năng suất hiệu quả của nhân loại. Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) đã xác định việc nâng cao năng suất là động lực chính cho tăng trưởng kinh tế tiềm năng, với mối tương quan chặt chẽ giữa việc sử dụng AI tại nơi làm việc và năng suất cao hơn.

          Thay đổi sâu sắc với toàn bộ các nhóm lao động

          Theo một báo cáo được công bố vào ngày 29.4 bởi Trung tâm nghiên cứu quản trị tiến bộ (CIGI, Canada), sự dịch chuyển công nhân đã bắt đầu ngay trước những sự phát triển mới nhất về AI. Ví dụ, máy tính cá nhân và sau đó là máy tính bảng khiến vị trí lễ tân gần như lỗi thời ở nhiều nơi vì khách hàng có thể tự tương tác.

                       Trí tuệ nhân tạo ảnh hưởng lớn đến sự chuyển dịch lao động. Ảnh: Thực hiện bởi AI

          Theo tổ chức nghiên cứu Oxford Economics, robot có thể thay thế thêm 20 triệu việc làm trên toàn cầu vào năm 2030. Ngân hàng Goldman Sachs (Mỹ) cũng công bố một báo cáo ước tính AI có thể tác động đến 300 triệu việc làm trên toàn cầu do tự động hóa. Cũng theo báo cáo này, riêng khu vực Mỹ và châu Âu thì có đến 2/3 số lượng công việc có thể áp dụng AI và 1/4 số lượng công việc có thể được thay thế bằng AI.

          Theo CIGI, AI còn tạo ra một hiệu ứng tác động phức tạp đối với lực lượng lao động toàn cầu. Ví dụ, ô tô không người lái sẽ không chỉ loại bỏ nhu cầu về người lái xe mà còn được dự báo giúp giảm tai nạn, điều này dẫn đến việc có thể giảm bớt số lượng cảnh sát, nhân viên y tế và nhân lực về sửa chữa ô tô.

          Sự ra đời của AI sáng tạo đã thay đổi cục diện nơi làm việc. Trong khi quá trình tự động hóa trước đây tập trung chủ yếu vào những người lao động chân tay, thì AI sáng tạo đang tác động đến các công việc văn phòng ở cả những lĩnh vực trước đây không có khả năng tiếp cận với tự động hóa, chẳng hạn như kiểm toán và tiếp thị.

          Có những hậu quả không lường trước được liên quan việc AI ngày càng thâm nhập sâu vào lực lượng lao động. Ví dụ: có khoảng cách ngày càng tăng về mức lương giữa những người lao động được trả lương cao nhất, có tay nghề cao, "siêu hỗ trợ AI" và những người lao động được trả lương thấp nhất, điều này đang khiến nơi làm việc ngày càng phân cực hơn.

          Không phải tận thế

          Trong khi đó, tạp chí The Economist có bài bình luận cho rằng đừng quá bi quan về nguy cơ từ AI đối với nguồn lực lao động. Bài viết dí dỏm rằng việc thay đổi "8 tỉ người" thành robot là không tưởng, nên sẽ không có chuyện "ngày tận thế" đối với việc làm của con người. Theo đó, thực tế thì ngay tại Mỹ, số lượng công việc về sản xuất đang thiếu hơn 500.000 nhân lực và con số này lên đến 800.000 trong lĩnh vực F&B (dịch vụ nhà hàng khách sạn).

          Bài báo trên dẫn lại quá khứ, công nhân một số nơi từng đập phá nhà máy khi xuất hiện các hệ thống máy móc tự động hóa. Nhưng lịch sử cũng chỉ ra rằng khi nhiều máy móc như robot trong các nhà máy ô tô thì nhân lực sẽ chuyển qua một giai đoạn khác. Theo Cơ quan liên hiệp quốc tế về tự động hóa (IFR), ngay cả các công ty Hàn Quốc, cho đến nay là những quốc gia áp dụng robot nhiều nhất thế giới, cũng tuyển dụng 10 công nhân sản xuất cho mỗi robot công nghiệp. Ở Mỹ, Trung Quốc, châu Âu và Nhật Bản, con số này là 25 - 40 công nhân/robot. Theo các nhà tư vấn tại Tập đoàn tư vấn Boston (BCG), năm 2020, thế giới chi ra khoảng 25 tỉ USD cho robot công nghiệp nhưng con số này chiếm chưa đến 1% chi tiêu vốn toàn cầu. Tất nhiên, để không làm những việc mà robot đã thay thế, nhân công phải nâng tầm năng lực để có khả năng vận hành robot.

          Liên quan vấn đề này, báo cáo của Goldman Sachs nhấn mạnh rằng: "Sự dịch chuyển của người lao động khỏi tự động hóa trong lịch sử đã được bù đắp bằng việc tạo ra việc làm mới và sự xuất hiện của các ngành nghề mới sau những đổi mới công nghệ chiếm phần lớn trong tăng trưởng việc làm trong dài hạn. Sự kết hợp giữa tiết kiệm chi phí lao động đáng kể, tạo việc làm mới và năng suất cao hơn cho người lao động không bị mất việc làm tăng khả năng bùng nổ năng suất, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đáng kể". Từ đó, Goldman Sachs nhận định AI có thể lấy đi nhiều công việc nhưng sẽ tạo ra nhiều công việc mới.

          Hoàng Đình (Thanh niên)