Chùa Đại Trà, xã Đông Phương

          Theo lời ông bà truyền lại, vào khoảng năm 1810, có 4 người Họ Tô là Tô Trọng Sầm, Tô Trọng Diệm, Tô Trọng Khoản, Tô Trọng Hoạch sinh cơ lập nghiệp tại tổng Đại Trà. Các cụ từ đâu đến không ai được rõ. Quan hệ thứ bậc giữa bốn người do không có gia phả để lại nên không biết được ai là anh, ai là em.

          Cụ Tô Trọng Sầm được suy tôn là Thủy tổ của Họ Tô Đại Trà, Cụ sinh được một người con trai là Tô Trọng Ngư và một người con gái là Tô Thị Mát.

          Cụ Tô Trọng Ngư sinh được 3 người con trai là Tô Văn Ô, Tô Văn Nguyễn, Tô Văn Lưu và 3 người con gái. Từ đây hình thành 3 phân chi của Họ Tô Đại Trà ngày nay.

          Chi họ đến nay đã có 8 đời con cháu. Hiện có 32 hộ, 153 nhân khẩu, sinh sống tập trung ở thôn Đại Trà, xã Đông Phương, huyện Kiến Thụy, Thành phố Hải Phòng.

          Chi họ có gia đình ông Tô Tấn Khải quê gốc ở tỉnh Bình Định, gia nhập với chi Họ Tô Đại Trà từ năm 2000, hàng năm theo cúng Chạp với chi họ (tức cúng vào tháng Chạp âm lịch).

          Hiện nay có 2 hộ đi làm ăn ở Hà Nội từ năm 1954, 6 hộ vào sinh sống  tại Thành phố Hồ Chí Minh sau ngày giải phóng Miền Nam (30/4/1975), 1 hộ ở nội thành Hải Phòng và 2 hộ ở huyện Thủy Nguyên (Hải Phòng).

          Người Họ Tô Đại Trà trước đây chủ yếu làm nghề củi trang, buôn bán củi trang cho họ nhuộm vải. Tổng Đại Trà xưa có 4 thôn: thôn Đại Trà (hay gọi là Đại Trà Trang), thôn Lạng Côn, thôn Đức Phong, thôn Phong Cầu, nên có câu ca dao:

“Lạng Côn bánh đúc, bánh đa

          Đức Phong muối lậu, Đại Trà củi trang”

          Cây củi trang ở làng ven biển vỏ để nhuộm vải, cây để làm củi. Nghề nghiệp chính của bà con trong họ từ trước đến nay vẫn là làm nông nghiệp, trước cách mạng và trong kháng chiến còn nghèo đói. Hòa bình lập lại nhất là sau thời kỳ đổi mới đời sống được nâng cao, hiện nay có trên 50% hộ gia đình có mức sống khá, còn lại là đủ ăn, không có hộ nghèo.

          Con cháu chi Họ Tô thôn Đại Trà có truyền thống chống giặc ngoại xâm, sử dụng pháo đùng thay thế súng để đuổi giặc. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp và chống Mỹ cứu nước có nhiều người trong chi họ tham gia đánh giặc. Có 2 người đã anh dũng hy sinh là ông Tô Văn Cưu (đời thứ tư) liệt sỹ chống Pháp và ông Tô Đức Thiện (đời thứ năm) liệt sỹ chống Mỹ.

          Chi Họ Tô Đại Trà hiện nay chưa có nhà thờ riêng, năm 1999, mới vận động bà con trong họ quên góp xây dựng được 1 vọng cung, sau đó vận động mua đồ thờ cúng trong nhà riêng của bác Trưởng họ Tô Văn Trả, hàng năm con cháu tập trung cúng giỗ.

          Riêng ngày 12 tháng Chạp âm lịch hàng năm là ngày chạp họ, con cháu các nơi tập trung về chạp đông đủ.

          Tuy họ nhỏ nhưng các cháu chịu khó học hành, nhiều cháu thông minh đạt loại giỏi nhất là khoa học tự nhiên.

          Hiện nay trong chi họ có 20 người tốt nghiệp đại học, trong đó có 4 Thạc sỹ, 1 Phó giáo sư, Tiến sỹ là ông Tô Văn Lân sinh năm 1959, thuộc đời thứ 5, Phó giáo sư, Tiến sỹ chuyên ngành xây dựng.

                              Tô Đức Hạnh (Chi trưởng, đời thứ 5)