Đền Tiên La (Hưng Hà, Thái Bình) thờ Bát Nạn Tướng Quân Vũ Thị Thục (Ảnh TL)

          Căn cứ cựu phả thì cụ Tổ từ đất Quảng Bình (1) (nhưng không ghi phủ, huyện) di cư đến đất Quan Khê, xã Tân Lễ, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình ngày nay. Cựu phả còn cho biết cụ Tổ đã ở đất Lan Khê  trước đó 10 đời. “Thập đại ngã Tổ dĩ tiền” có 3 anh em, người anh ở đất Lan Khê (tức Quan Khê ngày nay), người em thứ 2 ở thôn Phú Khê (tức Thọ Khê ngày nay), người thứ 3 Tô Trọng Thức hựu hồi Quảng Bình. Như vậy Phả tộc Họ Tô Văn thôn Thọ Khê đã thất truyền 10 đời. Tính ngược thời gian thì Họ Tô Văn đến Ngự Tiên, phủ Long Hưng thời nhà Lý từ cuối thế kỷ thứ 11 đầu thế kỷ thứ 12 cho tới nay là 32 đời. Con cháu đã suy tôn cụ Tô Tiến Triều là Thủy tổ vì trong Gia phả có ghi “Duy vi Thủy tổ”  “Tô Tiến Triều Thụy Minh Chính hiếu bát nguyệt thập bát nhật”, kỵ nhật ngày 18 tháng Tám âm lịch.

          + Cụ Tô Tiến Cơ húy Thát sinh hạ cụ Tô Chính Giác và cụ Tô Thiện Tín. Đến đây chia làm 2 chi là Tô Chính và Tô Thiện. Bên Tô Chính mất gia phả. Chi cụ Tô Thiện Tín sinh được cụ Tô Thiện Chất, cụ Tô Minh Đạt. Truyền chí tam đại. Sinh hạ cụ Tô Thiện Gián, Tô Thiện Nghị và Tô Thiện Khóa.

          Cụ Tô Thiện Nghị sinh hạ cụ Tô Thiện Tự và cụ Tô Tiến Mưu và sau đó lại phân ngành. Ngành trưởng là Tô Thiện, ngành thứ hai lại trở về Tô Tiến, cách đây 3 đến 4 đời hai ngành lại đổi chữ đệm là Tô Văn. Còn bên Tô Chính vẫn giữ nguyên. Cách đây 20 năm 3 ngành đã hợp nhất làm một, ngành trưởng vẫn mang tên đệm là Tô Chính do ông Tô Chính Thứ làm Trưởng tộc. Ngành hai Tô Văn do ông Tô Văn Tuấn và Tô Văn Thanh Trưởng chi, về đối ngoại vẫn mang Họ Tô Văn

          Chi trưởng ở thôn Quan Khê, xã Tân Lễ, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình hiện nay do ông Tô Văn Đắc là Trưởng tộc, nghề nghiệp chính là làm nông nghiệp, nghề phụ dệt chiếu, thợ mộc.

          Số hộ ở trong họ có 58. Số nhân khẩu là 182 người.

          Một số đi ra sinh sống ở tỉnh ngoài. Có một cụ vào huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An cách đây 4 đời đã thành 1 chi hiện nay có 12 hộ với 48 nhân khẩu. Hàng năm vẫn về quê giỗ tết do ông Tô Văn Phúc làm Trưởng chi.

          Bắc Giang có 2 hộ với 6 nhân khẩu; Điện Biên có 6 hộ, 18 nhân khẩu; Cẩm Phả (Quảng Ninh) có 5 hộ, 19 nhân khẩu; Nam Định 2 hộ, 8 nhân khẩu; Tuyên Quang có 3 hộ, 18 nhân khẩu. Tính chung là 88 hộ với 299 nhân khẩu.

          Chi ở thôn Thọ Khê, xã Cộng Hòa nghề nghiệp chính là làm nông nghiệp, nghề phụ thợ mộc, thợ xây. Một số là công chức nhà nước. Tổng số hộ tại thôn Thọ Khê là 105 hộ với 426 nhân khẩu. Một số đi sinh sống ở tỉnh khác. Ở Tuyên Quang là 15 hộ, 68 nhân khẩu; Quảng Ninh là 25 hộ, 59 nhân khẩu; Hải Phòng 8 hộ, 32 nhân khẩu; ở Hà Nội 5 hộ, 20 nhân khẩu; ở Bà Rịa Vũng Tàu 5 hộ, 20 nhân khẩu. Và còn lại rải rác các tỉnh như: Hà Giang, Bắc Cạn, Phú Thọ, Hòa Bình, Sơn La, Tây Ninh, Lâm Đồng, Đắc Lắc nhưng chưa liệt kê được. Tổng cộng Họ Tô thôn Thọ Khê là 163 hộ, 625 nhân khẩu.

          Trước cách mạng tháng 8, vào những năm 1928 - 1930, hai anh em ruột Tô Chính Mi và Tô Thị Đức đã được ghi vào lịch sử Đảng bộ huyện Hưng Hà và Đảng bộ xã Cộng Hòa.

           Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, con em Họ Tô Văn thôn Quan Khê và thôn Thọ Khê hăng hái tòng quân giết giặc xứng đáng với quê hương Thái Bình “Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, đã có 8 liệt sĩ, 3 thương binh, 34 người được Đảng Nhà nước tặng thưởng Huân, Huy chương từ hạng 3 đến hạng 1, có 24 người là đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam trong đó có 2 người 65 tuổi Đảng, 2 người 50 tuổi Đảng). Năm 1959, Bác Hồ về thăm Thái Bình, ông Tô Văn Khánh vinh dự được gặp Bác và tặng hoa cho Bác Hồ. Về các thành tích khác ông Tô Văn Huỳnh - Đại tá công an, Tô Văn Tuấn - Phó Tổng biên tập Cổng thông tin điện tử Chính phủ, Tô Văn Ngân - Giám đốc Sở nhà đất tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.

          Ngoài Họ Tô Văn trong thôn còn 2 chi Họ Tô khác là: Tô Đăng, Tô Sỹ.

          Chi họ Tô Đăng đã có bài giới thiệu riêng, dưới đây nói thêm về chi họ Tô Sỹ:

          Chi Họ Tô Sỹ cũng đã định cư từ lâu đời nhưng vì không còn gia phả nên không biết cội nguồn từ đâu tới và tới nay là bao nhiêu đời, chỉ nghe các cụ nói từ Khu 4 ra.

          Hiện nay do ông Tô Sỹ Thân là Trưởng tộc; số hộ ở trong làng có 54 hộ, 163 nhân khẩu. Số hộ đi làm ăn nơi khác là 9 hộ, 34 nhân khẩu. Tổng cộng 63 hộ 197 khẩu.

          Trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ chi họ có 1 liệt sỹ, 13 người được tặng thưởng Huân, Huy chương các loại.

          Nghề nghiệp chính của dòng họ là nông nghiệp.

          Chi Họ Tô Văn thôn Thọ Khê có 70 người đã tốt nghiệp đại học trong đó có hai gia đình 4 con đều tốt nghiệp đại học.

          Như vậy Họ Tô thôn Thọ Khê, xã Cộng Hòa, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình tính từ Thủy tổ đến hậu duệ đời nay là 32 đời.

          Năm 2000, con cháu đã bầu Hội đồng họ tộc, xây dựng quy ước gồm 4 chương, 14 Điều trong đó có các Ban khuyến học, khuyến tài, Ban Hiếu nghĩa, tổ chức mừng thọ các cụ tuổi 70, 80, 90; khen thưởng các cháu học giỏi vào dịp mùng 2 tháng 9 hàng năm. Để tri ân Tiên tổ họ tộc đã sửa sang xậy dựng lăng mộ, xây Từ đường họ, khánh thành ngày 18/8/2005 đúng dịp kỵ Tổ Tô Chính Giác.

          Năm 2010 UBND huyện Hưng Hà tặng Giấy khen tuyên dương dòng Họ Tô là dòng họ văn hoá.

          Tháng 5 năm 2014, Thường trực Ban liên lạc Họ Tô Việt Nam đã về thôn Hương Xá, xã Phúc Khánh, huyện Hưng Hà khảo sát điền dã, thấy ở đây có ngôi đền thờ Thái úy Tô Trung Từ và hai chi họ Tô Tiến, Tô Đình có thể là hậu duệ của Thái úy Tô Trung Từ. Họ Tô Văn xã Cộng Hòa khởi đầu cũng là Tô Tiến và xưa kia có mối quan hệ với họ Tô Tiến làng Hương Xá. Mỗi khi đền thờ Tô Trung Từ vào đám thì Họ Tô Văn thôn Thọ Khê vẫn làm cỗ đưa vào cúng. Vì vậy theo ý kiến của Thường trực Ban liên lạc Họ Tô Việt Nam thì họ Tô Văn xã Cộng Hòa cũng có thể là dòng dõi Thái úy Tô Trung Từ.

              Tô Văn Thìn (Đời thứ 19 của Thủy tổ Tô Chính Giác)

    ( 1) Đất Quảng Bình là tên vùng đất cổ theo lời các cụ kể lại và Dư địa chí của Nguyễn Trải vùng đất này nằm giữa Thanh Hóa và Ninh Bình. Chi họ nào muốn tìm hiểu thêm gia phả dòng họ Tô Văn thôn Thọ Khê liên hệ với ông Tô Văn Thìn