Tiến sĩ Tô Thế Huy quê xã Bình Đắng (Bằng Đắng), huyện Bạch Hạc, phủ Tam Đái, tỉnh Sơn Tây xưa, nay là thôn Bình Trù, xã Cao Đại, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc.

Ông sinh năm 1666, đậu Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân khoa Đinh Sửu, niên hiệu Chính Hòa 18 (1697) đời vua Lê Hy Tông. Tô Thế Huy là người đầu tiên mở ra dòng văn hiến của làng Bằng Đắng, là người anh hùng thế xuất của nền khoa bảng địa phương.

Ông làm quan đến chức Tả thị lang Bộ lễ, được phong tước Cảo quận công. Sau khi ông mất được truy tặng chức Thượng thư Bộ công.

Năm Bảo Thái thứ 2 (1721) dưới triều vua Lê Dụ Tông ông được cử làm phó sứ sang nhà Thanh tuế công. Khi về được đích thân vua nhà Thanh (Khang Hy) tặng đôi câu đối, sau này còn treo trong nhà thờ ông. Nhưng công lao to lớn của ông về mặt văn hóa là khi về trí sĩ ông đã lập miếu Bách thần như một thư viện lưu giữ được hàng ngàn bản thần tích của các đình, đền, miếu trong cả nước, chủ yếu là vùng đồng bằng và trung du Bắc Bộ. Các con cháu ông đời sau vẫn làm tiếp công việc này. Theo Tiến sĩ Nguyễn Hữu Mùi, Phó viện trưởng Viện Hán Nôm, người cách đây 30 năm đã lập đề tài nghiên cứu về Tiến sĩ  Tô Thế Huy làm luận văn Thạc sĩ, thì ở Viện Hán Nôm có hàng ngàn bản thần tích mà lạc khoản ghi là: Sao tại nhà quan Thượng thư Tô Thế Huy ở làng Bằng Đắng, tổng Đồng Phú, huyện Vĩnh Tường.

Ông mất ngày 24 tháng 4 (không rõ năm) cũng là ngày giỗ “Hậu” ở làng Bằng Đắng.

Trước đây con cháu đã xây nhà thờ lớn để thờ ông. Nhưng đến đời Nguyễn thì bị giặc dã cướp phá không còn gì. Vì vậy xây lại nhà thờ danh nhân, là nguyện vọng không chỉ của con cháu dòng họ Tô mà còn là của nhân dân và chính quyền xã Cao Đại. Đã từ mấy năm trước, Ủy ban nhân dân xã Cao Đại đã lập dự án xây lại nhà thờ danh nhân. Dự án đã được Sở Kế hoạch và đầu tư, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Vĩnh Phúc phê duyệt. Được sự hỗ trợ một phần kinh phí của các cấp chính quyền tỉnh Vĩnh Phúc, ngày 8 tháng 4 năm 2014, Ủy ban nhân dân xã Cao Đại đã tổ chức lễ động thổ và lễ khởi công xây lại đền thờ danh nhân văn hóa Tô Thế Huy.

Về dự lễ có Tiến sĩ Nguyễn Hữu Mùi, phó viện trưởng Viện Hán Nôm, ông Đặng Quang Ứng phó giám đốc sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Vĩnh Phúc; ông Nguyễn Khắc Hiếu Tổng biên tập báo Vĩnh Phúc cùng đại diện lãnh đạo Đảng, chính quyền huyện Vĩnh Tường và xã Cao Đại. Đoàn đại biểu Ban liên lạc Họ Tô Việt Nam  do ong Tô Bỉnh Phó trưởng ban liên lạc làm trưởng đoàn đã về dự.

Đến dự lễ còn có đông đảo tăng ni phật tử, con cháu dòng họ Tô xã Cao Đại và tỉnh Vĩnh Phúc cùng nhân dân xã Cao Đại.

Lễ khởi công diễn ra ngắn gọn nhưng trang trọng trong bầu không khí ấm áp của mùa xuân và lòng ngưỡng mộ của người dự với danh nhân của địa phương và dòng họ.

TTHTVN