Bưởi Tiên Hội, thương hiệu sản phẩm nông nghiệp của Đại Từ, Thái Nguyên (Ảnh TL)

Ông Tổ của chi họ là cụ: Tô Văn Khoong, dân tộc Tày, sinh hạ được 5 người con: ba trai, hai gái.

          Tổ quán: Thuộc bản Pắc Pầu, xã Trung Thành, huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn. Theo các cụ kể lại ở quê rất ít ruộng nương để sản xuất, năm nào cũng thiếu ăn vài ba tháng. Sau khi đã gả chồng cho hai người con gái ở quê, năm 1918 hai cụ đã đưa ba người con trai đi tìm vùng đất mới và nơi cụ và các con đến là nơi người ít đất nhiều, khả năng khai phá đất hoang thành đất nông nghiệp dồi dào. Đó là xóm Rộng Vã (nghĩa là ruộng vỡ hoang) nay là xóm Đại Quyết, xã Tiên Hội, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.

          Cụ tổ Tô Văn Khoong và cụ bà Đàm Thị Hà sinh được ba người con trai sau này phát triển thành 3 ông Thế tổ của ba cành: Đó là ông cả Tô Văn Tiết, ông hai Tô Văn Tú, ông ba Tô Văn Cai. Các cành hiện nay đã phát triển đến đời thứ 6, với 26 hộ và hơn 60 nhân khẩu cả trai lẫn gái.

          Con cháu họ Tô chủ yếu sống ở xã Tiên Hội, làm nghề nông nghiệp, một số ít học hành thành đạt đi công tác tại các tỉnh, thành phố Hà Nội, Bắc Kạn, Lai Châu.

          Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, con cháu họ Tô có nhiều người tham gia cách mạng, như cụ Tô Văn Cai (đời 2) là cán bộ tiền khởi nghĩa. Con cháu nhiều người đi bộ đội, tham gia chiến đấu giải phóng dân tộc và bảo vệ Tổ quốc, nhiều người là đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam.

          Tiên Hội ngày xưa là nơi đất rộng, ít người nên đến năm 1938 đã có một chi Họ Tô, do ông Tô Đình Trung và năm người con từ huyện Văn Quan, tỉnh Lạng Sơn tìm đến định cư. Tuy không cùng huyết thống nhưng cùng họ lại đồng hương nên hai chi họ đã kết nghĩa huynh đệ đến nay đã được năm đời.

          Hiện nay hai chi họ cùng sinh sống ở xóm Đại Quyết, xã Tiên Hội và vẫn coi nhau như anh em ruột thịt. Chi Họ Tô của cụ Tô Đình Trung có bốn cành đến nay đã phát triển được 5 đời với hơn 30 hộ và hơn 100 nhân khẩu. Như vậy cả hai chi họ có gần 60 hộ và khoảng 200 nhân khẩu.

                                             Tô Hoàng Toán  (Đời 3 của Thủy tổ Tô Văn Khoong)