Mô hình trồng chanh và bưởi da xanh củanông dân xã Cộng Hòa, TP Cẩm Phả(Ảnh TL).

          Theo thông tin do các cụ cao niên và ông Tô Đạo Mói - Trưởng cành 1 và là Tộc trưởng chi họ cung cấp: Vào giữa thế kỷ 16 có 3 anh em Họ Tô là: Tô Thành Tài, Tô Thành Mai, Tô Thành Chiến từ quê Mạo Lẹng (không nhớ huyện, tỉnh nào) chạy loạn đi các nơi tìm chốn an cư, sinh sống. Khi đi, ông cả đi trước và hẹn các em đến ngã ba Bình Liêu tỉnh Quảng Ninh gặp nhau qua tín hiệu là cắm một cành cây ảnh ở ngã ba. Nhưng do đường xa, đèo núi, rừng rậm các em của ông cả đến ngã ba Bình Liêu thì không có dấu vết cây ảnh, nên ba anh em không gặp được nhau. Từ đó, mỗi ông đi một nơi.

          Theo lời kể, ông cả Tô Thành Tài lạc sang Hà Bắc lập nghiệp, sinh sống làm ăn. Ông hai Tô Thành Mai đi về Cát Hải, Hải Phòng lập nghiệp. Ông ba Tô Thành Chiến xuống xã Cộng Hoà, Cẩm Phả (nay là Thành phố Cẩm Phả), tỉnh Quảng Ninh, lấy vợ sinh con và lập nghiệp tại đây.

          Ông ba Tô Thành Chiến không rõ sinh được mấy con, chỉ biết rằng một người con trai của ông là Tô Hạnh Hòa sinh được 3 người con trai (con gái không ghi), con út Tô Hội An lập nghiệp tại xã Cộng hoà, Cẩm Phả, Quảng Ninh. Hai người con trưởng và thứ hai đi xã Đại Bình, Đầm Hà, Quảng Ninh sinh sống lập nghiệp cho đến hôm nay.

          Cụ Tô Hội An sinh được 6 con trai, từ đây hình thành 6 cành của Họ Tô Hội An:

          - Tô Hữu Mạnh: Cành trưởng           

          - Tô Hữu Minh: Cành hai

          - Tô Hữu Soi: Cành ba            

          - Tô Hữu Sang: Cành bốn

          - Tô Hữu Năm: Cành năm

          - Tô Hữu Bình: Cành sáu.

          Hiện nay một số cành chuyển sang định cư và lập nghiệp tại huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh. Riêng cành trưởng vẫn ở lại xã Cộng Hòa, Cẩm Phả để chăm lo mồ mả tổ tiên và hương khói. Tuy nhiên, dịp Thanh Minh các cành đều tập trung về Cộng Hòa tảo mộ và cúng giỗ.

          Tính đến năm 2015 dòng Họ Tô Hội An đã có 11 đời con cháu với 273 hộ và 780 nhân khẩu, trong đó nữ chiếm 2/3. Đa số hộ sinh sống tại Quảng Ninh. Ngoài tại quê xã Cộng Hòa, còn có ở các nơi khác trong tỉnh Quảng Ninh như: xã Đoàn Kết, ở Hoành Bồ, Đông Xá, Bình Dân, thành phố Hạ Long… Một số ít hộ định cư tại các tỉnh trong cả nước, miền Bắc, miền Nam… chưa thống kê hết được.

          Lăng mộ chi Họ Tô Hội An được xây dựng tại xã Cộng Hoà, thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.

          Nét đặc biệt của Chi Họ Tô Hội An xã Cộng Hoà, thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh là có bảng chữ đệm cho 12 đời là:

          Đời 1: Chức (hay Đức, hay Đắc?), Đời 2: Thành, Đời 3: Hội, Đời 4: Hữu, Đời 5: Hạnh, Đời 6: Văn, Đời 7: Thắng, Đời 8: Đạo, Đời 9: Ích, Đời 10: Phương, Đời 11: Xuân, Đời 12: Liên.

          Nhờ có cách đặt tên đệm các đời như vậy mà các nhánh Họ Tô ở các nơi khác nhau, khi gặp nhau đều nhận ra nguồn gốc họ mình và thứ bậc (đời) trong dòng họ.

          Hàng năm con cháu chi Họ Tô Hội An lấy ngày 3 tháng Ba âm lịch là ngày giỗ Tổ. Con cháu các nơi đều quy tụ về nhà Trưởng tộc tại xã Cộng Hoà, thành phố Cẩm Phả cúng Tổ và bàn việc Họ.

          Nghề nghiệp chính của các nhánh chi Họ Tô Hội An chủ yếu làm ruộng, đánh cá, một ít làm công chức, công nhân trong các nhà máy, xí nghiệp. Đời sống bà con khá giả chiếm 52%, trung bình 35%, 13% thu nhập thấp.

          Trải qua các cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ và chiến tranh bảo vệ Tổ quốc chi họ có 25 người tham gia lực lượng vũ trang, có 5 liệt sỹ chống Mỹ và chiến tranh vệ quốc.

          Số con cháu Họ Tô Hội An đã tốt nghiệp đại học 130 người, cao đẳng và trung cấp 95 người, trong đó có 2 thạc sĩ. Có 9 người là trưởng, phó cấp huyện, thành phố (Chánh án tòa án huyện, Quận trưởng công an Thành phố Hồ Chí Minh, Trưởng phó phòng các cấp…)

          Chi họ đã xây dựng được hương ước, xây dựng quỹ họ đề tôn tạo lăng mộ, khen thưởng các cháu học sinh giỏi.

               Tô Đạo Mói (Trưởng tộc, đời 8)