Cách đây chừng một năm (2012) tôi nhận được của họ Tô Diễn Bích

7 trang gia phả viết bằng chữ Hán và được dịch ra chữ Việt. Bản gia phả do

hậu duệ đời 7 là Tô Văn Đệ viết năm Thành Thái thứ 14 (1902). Họ Tô Diễn

Bích cho đây là gia phả họ Tô Diễn Bích. Nhưng đọc kỹ thì thấy chỉ có trang

đầu là có liên quan đến họ Tô Diễn Bích.

Trang đầu viết: “Tổ tiên ta vốn từ tỉnh Quảng Đông tới phủ Diễn Châu

- Nghệ An sinh hạ Tô nhất lang tên chữ Văn Tồn; Tô nhị lang tên chữ Văn

Tập; Tô tam lang tên chữ Văn Lục, Tô tứ lang tên chữ Văn Bài. Tô Văn Tập

sống ở thôn An Lý; Tô Văn Bài sống ở thôn Lý Nhân. Tô Văn Tồn làm con

nuôi họ Trần sống ở xã Thanh Bích sinh hạ Trần Văn Lọ, từ ấy chỉ gọi họ

Trần, nay nhận lại gốc xưa, men theo vết tích của tổ tiên mà đổi lại họ, kính

cẩn cung nghênh, nối dòng thờ tự. Trên đây là bài ký”.

Từ trang 2 đến trang 7 là viết về cành ba, cành cụ Tô Văn Lục. Có lẽ vì

vậy mà không nói cụ Tô Văn Lục sống ở đâu nên hiện nay chưa tìm lại được

cành này. Tô Văn Đê là hậu duệ đời 7, cành ba viết gia phả năm 1902, từ đó

suy ra ông tổ dòng họ này từ Quảng Đông sang Việt Nam khoảng năm 1700.

Lúc đó ở Trung Quốc, nhà Thanh mới cướp ngôi nhà Minh.

Xã Thanh Bích xưa là xã Diễn Bích ngày nay. Cùng với mấy trang gia

phả, họ Tô Diễn Bích còn cung cấp 1 bản viết tay nói về hai ông tổ của họ

Tô Diễn Bích không biết là đời thứ mấy tên là Tô Văn Đông và Tô Văn Long

đến nay đã được 6 - 7 đời.

Chỉ từ mấy dòng thông tin ít ỏi đó, tôi đã xác định họ Tô Diễn Bích là

cành trưởng dòng dõi của cụ Tô Văn Tồn (đời 2) làm con nuôi họ Trần nên

trong gia phả gọi là Tô Trần sinh ra Trần Văn Lọ. Nếu cụ tổ từ Quảng Đông

sang là đời 1 thì Trần Văn Lọ là đời 3. Đời 4 vẫn mang họ Trần. Đời 5 không

biết tên tuổi là gì đổi lại họ Tô, sinh ra 2 con trai Tô Văn Đông và Tô Văn

Long là đời 6. Họ Tô Diễn Bích hiện nay là dòng dõi cụ Tô Văn Đông và Tô

Văn Long cũng là dòng dõi cụ Tô Văn Tồn là cành trưởng.

Tôi viết thư cho ông Tô Văn Hợi họ Tô Diễn Bích góp ý kiến sắp xếp

thế thứ họ Tô Diễn Bích nay đã đến đời 12. Và tôi đề nghị ông Tô Văn Hợi

cố gắng liên lạc để tìm lại dòng dõi cụ Tô Văn Tập cành hai ở thôn An Lý(?

) và dòng dõi cụ Tô Văn Bài cành bốn ở thôn Lý Nhân (?) . Gần đây ông Tô

Văn Hợi viết thư ra báo tin vui là đã tìm được hai chi họ anh em: dòng dõi cụ

Tô Văn Tập ở thôn An Lý chính là họ Tô xã Diễn Liên; dòng dõi của cụ Tô

Văn Bài ở thôn Lý Nhân chính là họ Tô xã Diễn Ngọc; chỉ còn dòng dõi cụ

Tô Văn Lục là cành ba vì trong gia phả không nói nơi cư trú nên nay chưa tìm

được.

Họ Tô Diễn Bích, Diễn Liên, Diễn Ngọc trước nay vẫn cho là từ họ Tô

Thanh Đoài, Quỳnh Lưu ra được 6 - 7 đời, thì nay sự hiểu sai đó đã được làm

rõ. Tổ tiên 3 chi họ này là quan lại nhà Minh, do bị nhà Thanh truy đuổi phải

chạy sang Nghệ An mới cách đây khoảng 300 năm. Còn tổ tiên họ Tô Thanh

Đoài là võ quan thủy quân của Tần Thủy Hoàng, đi chinh chiến phương Nam

gặp bão, chiến thuyền bị đắm giạt vào mũi Rồng (khu vực Thanh Đoài),

Quỳnh Lưu từ thế kỷ II TCN, cách đây đã 2200 năm.

                                                                                                                  Tô Bỉnh